Murat PALABIYIK
harmandergi@gmail.com
- Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre, ülkemizde 2005 yılında 289 bin 010 ton da alanda 685 bin ton yetiştirilen kapya biber, 2023 yılına geldiğimizde ekim alanı 375 bin 147 da’a, üretim miktarı da 1 milyon 602 bin 457 tona çıkmıştır. Her yıl üretimi artan ve üreticisine kazandıran kapya biber, en fazla Akdeniz bölgemizde yetiştirilmektedir. 510 bin 192 ton ile Türkiye toplam kapya biber üretiminin %31,8’ini karşılayan Akdeniz’i; 410 bin 489 ton ile Batı Marmara izlemektedir.
- Verim ve kalitenin arttığı kapya biber üretiminde Çanakkale lider konumdadır. 344 bin 326 ton kapya biber üretimi yapılan Çanakkale’yi, 222 bin 753 ton ile Adana takip etmektedir. Antalya’da 197 bin 651 ton kapya biber üretilirken, üretim ağırlıklı olarak örtü altında gerçekleşmektedir. Samsun ise 129 bin 133 ton ile kapya biber üretiminde dördüncü sırada bulunmaktadır. İlde Bafra Ovasında kapya biber üretimi gerçekleşirken, ürün kalitesiyle ön plana çıkmaktadır.
- Ülkemizde kapya biber üretimine paralel olarak ihracatta da artış yaşanmaktadır. 2019 yılında 21 bin 830 ton olan kapya biber ihracatı, 2023 yılında 50 bin 691 tona çıkmıştır. İhracat değer bazında ise 24 milyon dolardan 73 milyon dolara yükselmiştir. Kapya biber ihracatında Almanya ve Bulgaristan ilk sırada gelirken, kapya biberin tarih yazdığı rahatlıkla söylenebilir.
Biber, patlıcangiller (Solanaceae) familyasından Capsicum cinsi içerisinde yer alan bir sebze türüdür. Türkiye; Çin, Hindistan ve Amerika’dan sonra dünyanın en çok sebze üreten ülkesi konumundadır. Son yıllarda 31 milyon tonu aşkın sebze üretimi yapan Türkiye’nin, biber üretimi 3 milyon 018 bin 775 ton olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin toplam biber üretiminin %49’luk kısmını kapya tipi biberler oluşturmaktadır. Her geçen gün Türkiye’den ihraç edilen ürünler arasında Kapya tipi biberlerin oranı artmakta olup, bu durum üreticiyi de teşvik etmektedir.
Meyveleri koyu kırmızı renkli, uzun konik şekilli ve tatlı olan Kapya tipi biberler (Capsicum annuum L. cv. Kapya), ülkemizde daha çok salçalık ve yağlık biber olarak değerlendirilmektedir. Taze tüketim dışında kurutularak, konserve, salça ve sos yapılarak tüketilmektedir. Değerlendirme şekillerindeki çeşitlilik, Kapya tipi biberlere olan ilgiyi ve üretim miktarını arttırmaktadır. Üretim miktarındaki artışa bu biberlerin besin içeriği zenginliğinin de etki ettiği söylenebilir. Keza düzenli olarak tavsiye edilen oranlarda tüketilen kapya biberinin, bazı kanser türleri ve kardiyovasküler nedenli rahatsızlıklara karşı olumlu sonuçlar verdiği ileri sürülmektedir. Bunda bileşiminde bulunan karetonoitlerin, askorbik asitin ve antioksidan maddelerin etkili olduğu bildirilmektedir. Taze olarak 100 gram kapya tipi biber, 250-300 gr portakala eş değer (yaklaşık 130 mg) askorbik asit içermektedir.
Türkiye kapya biber üretiminin %31,8’i Akdeniz’den
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre, ülkemizde 2005 yılında 289 bin 010 ton da alanda 685 bin ton yetiştirilen kapya biber, 2023 yılına geldiğimizde ekim alanı 375 bin 147 da’a, üretim miktarı da 1 milyon 602 bin 457 tona çıkmıştır. Her yıl üretimi artan ve üreticisine kazandıran kapya biber, en fazla Akdeniz bölgemizde yetiştirilmektedir. 510 bin 192 ton ile Türkiye toplam kapya biber üretiminin %31,8’ini karşılayan Akdeniz’i; 410 bin 489 ton ile Batı Marmara izlemektedir. Aynı yıl Ege bölgemizde 202 bin 825 ton, Güneydoğu Anadolu bölgemizde 172 bin 875 ton, Batı Karadeniz’de 135 bin 818 ton, Doğu Marmara’da ise 127 bin 443 ton kapya biber üretimi gerçekleşmiştir.
Çanakkale üretimde ilk sırada
Verim ve kalitenin arttığı kapya biber üretiminde Çanakkale lider konumdadır. 344 bin 326 ton kapya biber üretimi yapılan Çanakkale’yi, 222 bin 753 ton ile Adana takip etmektedir. Antalya’da 197 bin 651 ton kapya biber üretilirken, üretim ağırlıklı olarak örtü altında gerçekleşmektedir. Samsun ise 129 bin 133 ton ile kapya biber üretiminde dördüncü sırada bulunmaktadır. İlde Bafra Ovasında kapya biber üretimi gerçekleşirken, ürün kalitesiyle ön plana çıkmaktadır. Bursa’da ise 110 bin 099 ton kapya üretimi gerçekleşmiş, üretimde Karacabey, Mustafakemalpaşa, Yenişehir ve İnegöl ilçeleri ön plana çıkmıştır. Manisa, Kilis, Şanlıurfa, Balıkesir ve İzmir ülkemiz kapya biber üretiminde öne çıkan diğer illerimizdir.
Örtü altı üretim artıyor
Türkiye kapya biber üretiminin %20’si örtü altında yapılmaktadır. 328 bin 388 ton örtü altında kapya biber üretilirken, Plastik Seralar 185 bin 418 ton ile en fazla üretim yapılan örtü altı türüdür. Alçak Tünellerde 130 bin 975 bin, Cam Seralarda 10 bin 563 ton, Yüksek Tünel Seralarda da bin 432 ton kapya biber üretimi yapılmıştır.
Almanya ve Bulgaristan ihracatta ön sırada
Ülkemizde kapya biber üretimine paralel olarak ihracatta da artış yaşanmaktadır. 2019 yılında 21 bin 830 ton olan kapya biber ihracatı, 2023 yılında 50 bin 691 tona çıkmıştır. İhracat değer bazında ise 24 milyon dolardan 73 milyon dolara yükselmiştir. Kapya biber ihracatımızda Almanya ve Bulgaristan ilk sırada gelirken, kapya biberin tarih yazdığı rahatlıkla söylenebilir.
Kaynaklar
www.fao.org Erişim Tarihi: 24.07.2024
www.tuik.gov.tr Erişim Tarihi: 24.07.2024
Bazı Nitelikli Kapya Biber Hatlarının TSWV’ne Dayanım Düzeylerinin Belirlenmesi, Nora ALLAM, Gülbanu KIYMACI, Ünal KAL, Önder TÜRKMEN, 2022.
Ozonlu Su Uygulamasının Kapya Biberinde Depolama Boyunca Meyve Kalitesi Üzerine Etkisi, Yasin Şimşek, Mehmet Ali Koyuncu, Türk Bilim ve Mühendislik Dergisi, 2024.
Türkiye’de yıllara göre kapya biber ekim alanı ve üretim
Yıllar Ekim Alanı (da) Üretim (ton)
2005 289.010 685.000
2010 327.066 782.173
2015 308.417 879.775
2020 370.031 1.291.091
2021 377.905 1.445.275
2022 362.989 1.481.612
2023 375.147 1.602.457
Kaynak: TUİK
———————————————————————–
Bölgelere göre kapya biber ekim alanı ve üretim (2023)
Bölgeler Ekim Alanı (da) Üretim (ton)
Akdeniz 79.429 510.192
Batı Marmara 94.092 410.489
Ege 56.545 202.825
Güneydoğu Anadolu 61.598 172.875
Batı Karadeniz 34.587 135.818
Doğu Marmara 35.842 127.443
Batı Anadolu 5.581 18.199
Orta Anadolu 2.866 11.033
Ortadoğu Anadolu 3.820 10.761
Kuzeydoğu Anadolu 755 2.748
İstanbul 30 68
Doğu Karadeniz 2 6
Kaynak: TUİK
———————————————————————–
İllere göre kapya biber ekim alanı ve üretim (2023)
İller Ekim Alanı (da) Üretim (ton)
Çanakkale 71.331 344.326
Adana 24.915 222.753
Antalya 18.342 197.651
Samsun 32.377 129.133
Bursa 29.238 110.099
Manisa 27.085 108.003
Kilis 29.339 80.830
Şanlıurfa 19.936 65.248
Balıkesir 20.539 61.066
İzmir 18.057 60.812
Kaynak: TUİK
———————————————————————–
Örtü altı kapya biber ekim alanı ve üretim (2023)
Ekim Alanı (da) Üretim (ton)
Alçak Tünel 11.265 130.975
Cam Sera 913 10.563
Plastik Sera 16.572 185.418
Yüksek Tünel 204 1.432
Kaynak: TUİK
———————————————————————–
Türkiye’nin son 5 yıllık kapya biber ihracatı
Yıllar Miktar (ton) Değer (dolar)
2019 21.830 24.339.789
2020 34.304 36.690.587
2021 47.401 47.281.024
2022 37.640 46.353.220
2023 50.691 73.089.698
Kaynak: TUİK
———————————————————————–
