Metin Güneş
GÜİD Yönetim Kurulu Başkanı
Tüm dünyada özel gübre, basınçlı sulama sistemleriyle uygulanan gübre kullanımı hızla artmaktadır. Ülkemizde de özel gübre kullanımı ile birlikte bu gübreleri üreten firma sayıları da hızla artmaktadır. Genel olarak bu firmalar KOBİ ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Türk firmaları Avrupa’nın önde olduğu pazarlarda daha büyük oyuncu olma kabiliyetine sahiptir. Aynı zamanda bu alanda büyümek arzusundadır. Bu bağlamda özel gübre üreten firmalara;
- Ağırlıklı olarak Çin’den (Ülkemizde Çin ile mücadele edecek potansiyel mevcuttur) ithal edilen aminoasit, deniz yosunu, mikro element, potasyum humat gibi ürünleri üretmeleri için Ar-Ge çalışması destekleri,
- Ülkemizde son yıllarda 2 firma potasyum nitrat üretimine başlamıştır. Ayrıca MAP, Potasyum Sülfat, Potasyum Nitrat, Magnezyum Nitrat gibi ürünlerin teşvik kapsamına alınması,
- Mevcut özel gübre üretim kapasitelerinin artması için ve daha teknolojik üretim için makine, ekipman destekleri,
- Özellikle paketleme konusunda Avrupa’nın gerisinde olmamız nedeniyle tam otomatik paketleme sistemlere geçmek için ihtiyaç duyulan makine ve ekipman destekleri,
- Özel gübre ihracat rakamları şimdilik küçükte olsa 60’a yakın ülkeye ihracat yapılması nedeniyle yukarıda belirtiğimiz desteklerin yanına ihracat desteklerinin sektöre özel arttırılması gibi özel gübre firmalarına uzun vadeli yatırım ve teşvik desteklerinin verilmesi halinde dünyada özel gübre ihracatında söz sahibi konuma gelecek ve mevcut potansiyelimizi en üst seviyeye çıkarma, katma değer üretme ve istihdamı artırmada büyük önem arz edecektir. Böylelikle 12. Kalkınma Planında Sayın Cumhurbaşkanımızın kimya sektörüne özel olarak hedef gösterdiği ihracat rakamlarına ulaşma konusunda özel gübre firmaları önemli katkıda bulunma imkanına sahip olacaktır.
Ülkemizde hem klasik, hem özel gübre üreten firmalara;
- Hammadde kaynaklarına erişim konusunda hammadde destekleri,
- Özellikle Karadeniz doğalgazının azotlu gübrede rekabetçi olabilmemiz için gübre firmalarına öncelikle verilmesi,
- Gübre yükte ağır bir olduğu için depolama ve lojistik destekleri gibi konularının da öncelikli olarak değerlendirilmesi ülkemiz çiftçisinin gübreye erişimini kolaylaştıracaktır.
Tarım sektörü içinde bitkisel üretim ülkemizde en uzun vadeli ekonomiye sahip sektörlerden biridir. Tarım Kredi Kooperatifleri başta olmak üzere Pankobirlik, Tariş gibi birçok kuruluş sektörü finanse etmesinin yanında özel sektörde bu finansmana destek vermektedir. Bu bağlamda;
- Banka kredilerine erişim zorluğu yaşadığımız bu dönemde gübre firmaları, zirai ilaç ve gübre bayileri gibi sistemde bulunanlara kredi önceliği verilmesi,
- Başta Ziraat Bankası olmak üzere bu kredilerin sübvansiyonlu olarak verilmesi (daha önce bu sübvansiyonlu verilen kredi 2-3 yıldır verilmiyor),
- Kredilerin sektördeki özellikle bitkisel üretim paydaşlarına vadelerin uzun olması sebebiyle daha uzun verilmesi gibi konularda verilecek destekler gübre sektörünü finansal açıdan rahatlatacaktır.
Gübre sektörü gerek firma gerek bayii olarak değerlendirdiğimizden her açıdan GSYIH çok büyük önemi olan, katma değer üreten, istihdam oluşturan bir sektördür. Bitkisel üretim paydaşlarının finansal olarak desteklenmeye ihtiyacı bulunmaktadır.
Gübre birim alanda verim ve kalitenin artması için en önemli ihtiyaç maddelerinin başında gelmektedir. Gübre olmazsa verim ve kalite düşer. Bu nedenle;
- Gübre kullanımının azalmaması için gübre desteklerinin artırılması,
- Toprak analizlerinin mutlak suretle yapılması,
- Doğru miktar, doğru yer ve doğru zamanda gübre kullanım bilincinin geliştirilmesi için eğitim ve yayım çalışmalarının yapılması gibi konularda gerekli aksiyonların alınması yetersiz ve yanlış gübre kullanımının önüne geçerek verim ve kalite kayıpları yaşamamıza engel olacaktır.
Gübre sektöründe 2018 yılından itibaren uygulanmaya başlayan GTS isimli Gübre Takip Sistemiyle yaşanan sorunlar aradan 5 yıl geçmesine rağmen artarak devam etmektedir. Her zaman belirttiğimiz gibi ülkemizin güvenliği için atılacak adımlar her şeyden önemlidir. Gübre sektöründe birçok açıdan ihtiyaç duyulan gübre takip sisteminin olması yönünde görüş hakimdir. Ancak mevcut sistemde;
- Maliyet sorunları,
- Ödeme sorunları,
- Uygulama zorluk sorunları,
- DNA markör sorunları,
- Tek yüklenici firma sistemsel sorunları,
- Tek yüklenici firma davranışsal sorunları başlıkları altında birçok sorunlar bulunmaktadır. Sistemin daha düşük maliyetli, kolay uygulanabilir, herkes tarafından kabul edilen bir hale getirilmesi için kamu, üniversite, STK’lar ve özel sektörün bulunduğu bir komisyon kurularak yeniden dizayn edilmesi gübre sektörünün uzun yıllardır meşgul eden sorununa çözümcü bir yaklaşım getirecektir. GTS’nin herkes tarafından inanılan ve güvenilen bir sistem haline gelmesi sistemin başarıyla çalışmasını sağlayacaktır.
Ülkemizde yaşanan sorunların başında su sorunu gelmektedir. Suyun etkin kullanımının yanında topraklarımızın korunması başta olmak üzere birçok konuda gübre sektörü olarak görüşlerimiz aşağıdaki gibidir:
- Tarımda, sanayide, evlerimizde suyun etkin kullanımı bilincinin yaygınlaştırılması,
- Basınçlı sulama sistemlerine verilen desteklerin artması,
- Tarımsal mekanizasyonun arazi büyüklüğüne, mevcut makine ekipman parkının değerlendirilerek verilmesi,
- Tarımda teknoloji kullanımının yaygınlaştırılarak, desteklenmesi,
- Toprağın bizlere miras değil emanet olduğu bilinciyle işlenmesinin bilinçlendirilmesi,
- Tarımsal ürünlerimizin katma değeri yüksek ürünler haline getirilerek ihracat yapılması konusunda ilgili sanayinin teşvik edilmesi, bu sayede tarımsal ürünlerin marka ve katma değeri yüksek ürünler haline getirilmesi ve işlenmiş ürünler olarak ihraç edilmesinin sağlanması,
- Münavebeli ekime en kısa sürede geçilmesi, ekim planlamasının yapılması,
- Tarla – Market fiyat makasında çiftçimizin korunması,
- Aile çiftçiliğinin başarılı olması için mutlak suretle genç çiftçiliğin artmasını teşvik edici çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda köylerdeki internet, okul gibi ihtiyaçların en üst kaliteye çıkması özellikle genç kadınların köyde yaşamını kaliteli hale getirecek halk eğitim benzeri çalışmaların, köylerde sosyal yaşam imkanlarının artırılması,
- Arazi toplulaştırmaların hızlandırılması gibi konularda yapılacak çalışmalar Türk tarımının kendi kendine yetmesine, dünyada tarımsal ürün konusunda ihracat konusunda öne çıkmasına fayda sağlayacaktır.
Gübre sektöründe tek STK olan GÜİD, her zaman her alanda devletimizin ve hükümetimizin yanında çalışmaya, destek vermeye, pozitif katkı sağlamaya devam edecektir. Sizler ne zaman derseniz biz o zaman her türlü konuda söylediklerinizi bir emir olarak telakki ederek, gerekli aksiyonları almaya hazırız.
